هرکس که مجموعهی زمین طویل را دنبال کرده باشد مشتاقانه انتظار چهارمین و رمان ماقبل آخر این مجموعه نوشتهی تری پرچت و استفن باکستر را میکشد. مریخ طویل تا به قبل از انتشار این کتاب بهترین رمان این مجموعه بوده و آرمانشهر طویل هم برای برآورده کردن انتظارات چیزهای زیادی در چنته دارد.
وقایع آرمانشهر طویل کمی پس از وقایع مریخ طویل رخ میدهند و گونهی انسان گسترش خود را در سراسر این زمینهای جدید ادامه میدهد. لوسبانگ که اکنون پیر و بدعنق شده با آگنس به طور پنهانی در دنیای بسیار دوری زندگی میکند. با وجود این که آنان خود این نوع زندگی را برگزیدهاند امّا گویا سرنوشت هم در این ماجرا نقش داشته؛ چه معلوم میشود این جهان به هیچ وجه عادی نیست. در اعماق رازی نهان است که نه تنها آن جهان، بلکه تمام جهانها در سلسهمراتب جهانهای موازی را تهدید میکند.
آرمانشهر طویل به ناچار احساسات تلخ و شیرینی به همراه خواهد داشت. تری پرچت با همکاری استفن باکستر این کتاب و آخرین کتاب مجموعهی زمین طویل را در سال 2013، پیش از مرگ نا به هنگامش، نگاشت. این کتاب تا به حال قویترین رمان مجموعه بوده و نهایت چیرگی هر دو نویسنده را نشان میدهد. شیرینی دانستن این که هنوز داستانهایی از تری پچت برای خواندن مانده با تلخی این که بعد از انتشار کیهان طویل و تاج چوپان(آخرین کتاب مجموعهی دیسک ورلد) دیگر مشابه آن را نخواهیم خواند خنثی میشود.
اینجاست که این پروژهی مشترک را در اوج شکوهش میبینیم. بیشک مسیر این رمان را باکستر با لبههای سفت و سخت علمیتخیلیش هدایت کرده و در جاهای مناسبی تری پرچت این لبهها را را با لحن طنزآمیز منحصر به فرد و هوشمندی درخشانش تلطیف کرده. سفرهای فیزیکی در این کتاب تا حد زیادی کاهش یافته است و در نهایت این مجموعه بر روی آینده و داستان ملموس این جهانهای مرتبط متمرکز شده. علاوه بر این با سفرهایی به گذشته مواجه میشویم و روایت کتاب مدام بین ]زمان[ اولینِ قدمگذاران (اجداد جوشوا) و زمان حال جا به جا میشود.
همچنین پرده از رازی برداشته میشود و دید مخاطب را طوری تغییر میدهد که انتظارش را نداشته امّا به خوبی قابل درک است. این افشاء، هوشمندانه روی ایدهی اصلی پرداخت میشود.
به عنوان یک داستان این کتاب از پیشینیان خود در این مجموعه پیوسته تر است. ما از روند ملایم کاوشگری وارد داستانی جذّاب میشویم که از این دنیای شگفتانگیز به نحو احسن بهره میبرد. تنها کتابیست که میتوان به طور جداگانه هم آن را خواند و همزمان صحنه را برای ورود آخرین کتاب مجموعه آماده میکند.
آرمانشهر طویل یک پیروزیست که تاریخ غنی زمین طویل را در خود دارد امّا با استواری روی داستانی متمرکز است که با موفقیت تمام زبان دو نویسنده را با هم ترکیب میکند. گویی سه کتاب اول زمینهسازی برای این لحظه باشند و نتیجهاش هم افسونکننده است.